Hoogbegaafde kinderen krijgen regelmatig het label ‘autist’ of er wordt gezegd dat het gedrag van het kind lijkt op iemand die autistisch is. Helaas wordt dit vaak beweerd door mensen die te weinig op de hoogte zijn van de karakteristieken van hoogbegaafde kinderen.
Wat zijn de valkuilen?
- Hoogbegaafde kinderen kunnen in sterke mate introvert zijn of hebben zich aangewend hun emoties voor zich te houden onder invloed van, bijvoorbeeld, stelselmatige afkeuring en buitensluiting.
- Zo kan het ook voorkomen dat hoogbegaafde kinderen helemaal opgaan in hun interessegebied en zich daardoor afsluiten voor hun omgeving. Het interessegebied kan bovendien zo sterk afwijken van dat van hun leeftijdsgenoten dat ze daardoor geen verbinding hebben.
- Problemen in de sensorische informatieverwerking: hoogbegaafde kinderen hebben hele sterke zintuigen. Als ze een lage drempel hebben voor het verwerken van prikkels dan kunnen ze overprikkeld raken en daardoor lijkt het alsof je geen contact meer met ze kunt krijgen. Ook kan het voorkomen dat ze volledig van slag raken door de overprikkeling.
Syndroom van Asperger
Kinderen met het syndroom van Asperger hebben een kwalitatieve beperking in de sociale interactie. Ze vinden het vaak moeilijk om sociale signalen te herkennen en geven de voorkeur aan routine en structuur. Ze hebben beperkte, zich herhalende gedragspatronen, interesses en activiteiten. En meestal hebben ze een hoog IQ.
Met name het hoge IQ zorgt voor de verwarring.
Overeenkomsten tussen het syndroom van Asperger en hoogbegaafd gedrag
De overeenkomsten zijn kort samengevat:
- Buitengewoon goed geheugen voor gebeurtenissen en feiten.
- Verbaal vloeiend of vroegrijp.
- Praat veel of stelt constant vragen.
- Overgevoelig voor lawaai, licht, geuren, texturen en smaken.
- Groot rechtvaardigheidsgevoel.
- Onregelmatige ontwikkeling.
- Kan helemaal opgaan in een speciale interesse.
De verschillen tussen het syndroom van Asperger en hoogbegaafd gedrag
Er zijn enkele duidelijke verschillen. Een kind met het syndroom van Asperger mist invoelingsvermogen. In contact met leeftijdsgenoten laten ze vaak sociale onbeholpenheid zien, terwijl hoogbegaafden tamelijk sociaal vaardig zijn in het contact met gelijkgestemden.
Een ander verschil is dat hoogbegaafden inzicht hebben in sociale situaties, dit mist een kind met het syndroom van Asperger.
Onverenigbare kenmerken
Als het kind de volgende kenmerken heeft, is het de vraag of de diagnose syndroom van Asperger juist is:
- Heeft inzicht in de emoties van anderen en kan in veel gevallen meeleven tonen.
- Kan goed omgaan met abstracte ideeën, ongestructureerde situaties en innovatieve activiteiten.
- Tolereert abrupte veranderingen.
- Beweegt zich niet onhandig.
- Begrijpt de bedoeling van metaforen of spreekwoorden, zoals ‘je neus stoten’.
Een goede diagnose is erg belangrijk. Als een hoogbegaafde een onterechte diagnose krijgt, volgen er onnuttige interventies en krijgt het kind niet de onderwijskundige kansen die bij hem/haar passen. Andersom kan ook. Als een kind met het syndroom van Asperger wordt weggezet als een zonderlinge hoogbegaafde, dan krijgt hij/zij niet de juiste behandeling.
Meer informatie
Het boek Misdiagnose van hoogbegaafden – handreiking voor passende hulp gaat uitgebreid in op deze kwestie.
Expert op het gebied van autisme en hoogbegaafdheid is Agnes Burger-Veltmeijer uit Eindhoven. Zij heeft het ‘Dimensioneel Discrepantie Model HB + ASS’ ontwikkeld. Voor meer informatie: bekijk haar website: www.agnesburger.nl
Het Academisch Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie in Nijmegen maakt deel uit van de Kinder- en Jeugdpsychiatrie Oost-Nederland. Het is bovendien onderdeel van het universitair Medisch Centrum St. Radboud. Zij hebben een afdeling die gespecialiseerd is in kinderen met ASS. Bezoek de website: Radboudumc
of lees mijn blogposts over ASS en ADHD.
Mooi dat hier aandacht voor is. Het beeld dat je schetst van “de autist” is wel erg beperkt overigens. Ik ben zelf HB (lid van Mensa) en heb 2 zoontjes met de stempeltjes ADHD en ASS, bij de een is er volgens de theorie sprake van een beetje PDD_NOS. Bij de ander is er sprake van MCDD. Dat is een wereld van verschil. Hij is superhandig, erg gevoelig, ook voor prikkels maar ook voor emoties van anderen, heeft een erg divers IQ-beeld, niet alleen performaal-verbaal-kloof maar grilliger. Is zeer goed in abstract denken, maar erg dyslectisch, heeft overdreven veel fantasie en is erg origineel maar ook erg opstandig. Ik denk wel dat ie HB is (hoewel de IQ test dat op veel fronten niet liet zien. Ik roep al jaren dat er in het speciaal onderwijs meer aandacht nodig is hiervoor want cluster 4 onderwijs is erg op repressie gericht en dat versterkt opstandig gedrag bij HB enorm.
Ik ben me zeer zeker bewust van het feit dat het beeld dat ik schets beperkt is. Met ASS is het eigenlijk precies hetzelfde als met hoogbegaafdheid: zet 10 kinderen met autisme op een rij en ieder heeft zijn eigen kenmerken. Dit geldt ook voor hoogbegaafde kinderen. Mijn expertise ligt echt op het gebied van hoogbegaafdheid. Voor hoogbegaafde kinderen met ASS werk ik daarom ook samen met experts op het gebied van ASS. Zo kunnen we samen deze doelgroep goed bedienen.